Vaticaancolosseum-romeRomekerst sint-pitersplein romesint-pietersplein-romeColosseum-rome

De Sint-Jan van Lateranen

Rome kent vier pauselijke basilieken: de Sint-Pieter, de Santa Maria Maggiore, de Sint-Paulus buiten de Muren en de Sint-Jan van Lateranen. Ook al is de Sint-Pieter voor de meeste mensen de bekendste, technisch gesproken is de Sint-Jan van Lateranen de belangrijkste kerk van het kwartet. Het gebouw van de pauselijke aartsbasiliek San Giovanni in Laterano zoals we dat tegenwoordig kennen stamt uit de zeventiende eeuw. De kerk heeft echter de nodige veranderingen doorstaan in de loop der eeuwen, sinds hij kort na 313 door keizer Constantijn gebouwd werd.

Rome_San_Giovanni_in_Laterano

Constantijn de Grote
Constantijn de Grote staat bekend als de keizer dankzij wie het christendom officieel als godsdienst geaccepteerd werd. Een wreed man, die op de vooravond van de beslissende slag tegen zijn rivaal Maxentius een visioen kreeg: “In dit teken zult u overwinnen” waren de woorden die hem in een droom verschenen. Woorden die vergezeld werden van een oplichtend kruis, wat Constantijn opvatte als een verwijzing naar het inmiddels wijd verbreide geloof rondom Jezus van Nazareth. Of Constantijn na deze nacht en de aansluitende overwinning op Maxentius daadwerkelijk een toegewijd christen werd, valt sterk te betwijfelen. Feit is dat hij met het ‘Edict van Milaan’ in 313 vrijheid van godsdienst in het Romeinse Rijk toestond. En dat de Sint-Jan van Lateranen, die ter gelegenheid hiervan werd gebouwd, de oudste kerk van Rome is.

Rome_San-Giovanni-laterano-lateranen

Oorspronkelijke basiliek
Je moet je voorstellen dat de oorspronkelijke kerk een stuk kleiner dan de huidige was. Met zijn oppervlakte van 100 bij 65 meter was het gebouw echter naar de maatstaven van toen een grote basiliek. Zo’n vijfeneenhalve eeuw later werd de kerk praktisch met de grond gelijk gemaakt door een aardbeving. Dat er toch nog wat van de oude kerk over is, hebben we te danken aan Innocentius X. De familienaam van deze paus was Pamphilj en is onder andere bekend door de geweldige hoeveelheid kunstwerken die hij verzamelde, een collectie die tegenwoordig nog steeds te bezichtigen is in Palazzo Doria Pamphilj.

Rome_San_Giovanni_in_Laterano-lateranen

Architectuur
Borromini kreeg de opdracht om de kerk te renoveren. De Barok-architect ging aan de slag voor het Jubeljaar van 1650 en combineerde oude met nieuwe elementen. Zo bleef de structuur van de kerk hetzelfde, maar werd bijvoorbeeld het houten plafond hergebruikt. Francesco Borromini is niet in zijn eentje verantwoordelijk voor het nieuwe uiterlijk van de basiliek. In de loop der tijd hebben tevens de architecten Domenico Fontana, Giacomo della Porta, Alessandro Galilei en Francesco Vespignani hun steentje bijgedragen.

Façade en altaar
De voorgevel van de kerk bijvoorbeeld stamt pas uit 1732 naar een ontwerp van bovengenoemde Galilei. In een nis in het achterliggende atrium bevindt zich verder een standbeeld van Constantijn uit Romeinse tijd. De centrale deur komt uit de Curia Iulia, het antieke senaatsgebouw op het Forum Romanum. Bovenop de façade staat een groep beelden die Jezus en enkele bisschoppen voorstellen.

Rome_San_Giovanni_in_Laterano-lateranen

In het hart van de kerk bevindt zich een recent houten beeld van Johannes de Doper, aan wie de basiliek zijn naam San Giovanni (Sint-Jan) dankt. De toevoeging in Laterano (van Lateranen) verwijst overigens naar de voormalige tuinen van een zekere familie Lateranus, die ooit in deze buurt lagen. Het beeld bevindt zich boven het pauselijk altaar dat versierd is met een gotische overkapping, baldakijn genoemd. Men gelooft dat zich achter het gouden traliewerk relikwieën van Petrus en Paulus bevinden.

Rome_San-Giovanni-laterano-lateranen

Aartsbasiliek
In de middeleeuwen woonde de paus in het Lateraans Paleis naast de basiliek. Hier werd véél later, namelijk in 1929, het Verdrag van Lateranen tussen paus Pius XI en Benito Mussolini gesloten. Daarin werd onder andere de onafhankelijkheid van de Heilige Stoel vastgelegd. Tevens werd met dit akkoord Vaticaanstad opgericht en stonden vanaf dit moment basiliek en paleis op Vaticaans grondgebied. Maar de Sint-Jan van Lateranen heeft haar bijzondere functie als bisschopskerk van het bisdom Rome, met paus Franciscus als bisschop, behouden. Basiliek der basilieken dus eigenlijk, aartsbasiliek, zo lezen we op de kerkgevel: ‘Allerheiligste kerk van Lateranen, moeder en hoofd van alle kerken van de stad en van de wereld’. Op 9 november wordt overal het feest van de kerkwijding gevierd.

Rome_San_Giovanni_in_Laterano-lateranen

Heilige Trap
De Scala Santa tot slot tegenover de Sint-Jan van Lateranen zou door Helena, de moeder van keizer Constantijn, in 326 naar Rome zijn gebracht. Het zou gaan om de treden die Jezus beklom voordat hij door Pontius Pilatus werd ondervraagd. Iedereen die de trap wil betreden, doet dat op de knieën en hoopt op vergeving eenmaal bovenaan.

Dit artikel is een bijdrage van Tessa Vrijmoed.

Reageer op dit artikel
Mail de redactie
Share dit artikel op Facebook!
Tweet dit artikel op Twitter!
Deel dit artikel!


Roma Amor

Rome, de eeuwige stad

Impressie van Rome, met de belangrijkste bezienswaardigheden als het Sint-Pietersplein, Pantheon, Forum Romanum 

Poll

Om jullie in dit nieuwe jaar nog beter van informatie te voorzien, zouden we graag weten waar jullie het liefst over lezen op onze website. Geschiedenis, lekker eten of bijzondere evenementen, wat vind je belangrijk?
monumenten en bezienswaardigheden in Rome
bijzondere evenementen en tentoonstellingen
tips voor restaurants, ijssalons en pizzeria's
verhalen over beroemde kunstenaars in Rome
tips voor dagjes uit buiten Rome
thematische wandelroutes door de stad
tips voor de leukste winkels