Paolina Bonaparte : liefde is veroveren
Rome is druk, luidruchtig en chaotisch. Niet in de laatste plaats door wild voorbij racende scooters of Fiatjes 500. En probeer maar eens de busladingen toeristen te ontwijken als je zelf de stad wilt ontdekken. Er is bijna geen ontsnappen aan het ‘levendige karakter’ van de stad. Maar wil je het toch proberen, neem dan één van de kleine busjes richting Villa Borghese.
Villa Borghese is het 80 hectare grote voormalige buitenverblijf van de familie Borghese, waarin tuinen zijn aangelegd met fonteinen en verschillende ‘villa’s’ zijn gebouwd. Inmiddels is het een park dat voor iedereen toegankelijk is en waar verschillende musea zijn gevestigd.
In de Villa Borghese Pinciana (waar ook de Galleria Borghese is gevestigd) zijn diverse beeldhouwwerken te bewonderen waaronder die van Bernini. Bestel de entreekaartjes wel twee dagen van tevoren, want op de bonnefooi gaan is kansloos. Het is de moeite meer dan waard! Al was het alleen maar om het beroemde beeld van de zus van Napoleon te zien, gemaakt door Antonio Canova.
Schandaal
Paolina Bonaparte (1780-1825) was het schandaal van de familie en van het hele latere rijk van Napoleon. De reden daarvoor was simpel. De jongere zus van de kleine generaal was zo bloedstollend mooi dat ze elke man om haar vinger wond. Dat begon al toen ze zestien was.
Smoorverliefd werd ze op de veertigjarige vrouwenverslinder Stanislas Freron. Napoleon had zijn zusje nog maar net van deze man weten te weerhouden toen hij haar alweer aantrof achter één van de kamerschermen in zijn kantoor. Ze was niet alleen… Waardoor ze geen andere keuze had dan met deze man te trouwen.
Charles Leclerc was de ‘gelukkige’. Niet lang daarna was ze in verwachting en beviel ze van een zoon, Dermide. Maar het gesettelde gezinsleven was niets voor Paolina. Dat bleek later ook toen haar zoon stierf op achtjarige leeftijd en zij in geen velden of wegen te bekennen was. Soldaten in alle rangordes -zolang ze maar goed geschapen waren- waren meer haar ding.
Haïti
Napoleon benoemde Leclerc tot aanvoerder van het Haïtiaanse leger, hopend dat zijn zusje haar man zou volgen naar het toen nog Saint-Domingue geheten eiland. Met frisse tegenzin en een hoop stampij volgde ze haar man. Haïti bleek echter stukken minder saai en provinciaal dan ze van tevoren had gedacht. Ze organiseerde zelf feesten en een bal om in contact te komen met soldaten.
Na een tijdje brak er gele koorts uit. Haar man werd ernstig ziek en overleed niet lang daarna. Vol van verdriet knipte ze haar lange haar af en legde dat in de kist bij haar man, en nam vervolgens de boot terug naar Frankrijk.
Camillo Borghese
Erg lang verdrietig bleef ze niet. Haar nogal publiekelijke vrijages gingen van mond tot mond. Ze verdronk zichzelf in luxe en minnaars. Mannelijke gasten werden voor een conversatie uitgenodigd in haar badkamer terwijl ze zichzelf mooi maakte, haar tepels met rouge accentueerde of een parfum uitkoos.
Na acht maanden ‘rouw’ hertrouwde ze met de steenrijke prins Camillo Borghese. Al gauw had ze genoeg van hem. Hij was te klein geschapen voor haar. Napoleon was niet gecharmeerd van de lifestyle van zijn zus, noch van het feit dat ze zo snel hertrouwde. Maar financieel was het een goede zet. Het huwelijk bracht haar 70.000 francs per jaar op.
Ook hield het gedeeld eigendom van de tuinen en huizen van de Villa Borghese en twee prachtige koetsen in. Daarnaast mocht ze gebruik maken van de familiejuwelen: een enorme collectie aan diamanten… mocht je aan iets anders denken. Haar minnaars kregen als dank van Napoleon allemaal een fijne baan in het leger, opdat ze nooit meer levend zouden terugkeren.
Venus
Om Paolina te plezieren zou de bekendste beeldhouwer van die tijd, Antonio Canova, een portret van haar maken. Ze verscheen naakt in zijn studio en wilde afgebeeld worden als Venus. Zijn handen trilden van schrik toen hij de klei op haar naakte lichaam aanbracht. Toen haar later werd gevraagd hoe ze het in haar hoofd haalde om naakt te poseren, antwoordde ze: “Waarom niet? Het was niet koud, de kachel brandde”.
Haar man was zo ontdaan toen hij het beeldhouwwerk zag dat hij het op zolder verstopte, in plaats van het toe te voegen aan de wereldberoemde kunstcollectie van zijn familie. Camillo vertrok naar Florence, probeerde te scheiden van zijn vrouw en had al tien jaar een vriendin toen de Paus hen weer bij elkaar bracht. Maar de verzoening was van korte duur. Drie maanden later stierf Paolina aan kanker.
De legende vertelt dat ze kort voor het uitblazen van haar laatste adem om een spiegel vroeg. Ze keek erin, glimlachte en zei: “Ik ben niet bang om te sterven, want ik ben nog steeds mooi.” Het beeld heeft inmiddels een prominente plek gekregen in de Galleria Borghese. Nu is ze door iedereen te bewonderen, precies zoals ze wilde.
Uitzicht
Natuurlijk kom je niet alleen voor dit levensechte beeldhouwwerk. Ook de beelden van Bernini zijn een bezoek meer dan waard, zo ook de andere musea in de tuinen van Villa Borghese, zoals het Etruskisch Museum in de Villa Giulia. Je kunt ook in een bootje stappen en van de waterpartijen in het park genieten.
En dan is er nog het fenomenale uitzicht over de stad. In de warme maanden is het een toevluchtsoord voor families en stelletjes die aan de drukte van de stad willen ontsnappen. (foto 5) Toch is het niet overladen met mensen en kun je ook hier genieten van al het moois dat de stad te bieden heeft.
Galleria Borghese
Piazzale Scipione Borghese 5, Rome
Openingstijden: di t/m zo van 08.30-19.30 uur, behalve op 25 december en 1 januari.
Bussen: 5, 19, 52, 53, 63, 86, 88, 92, 95, 116, 204, 217, 231, 360,490, 491, 495, 630, 910, 926
Metro: lijn A naar Piazza di Spagna, vanaf daar de borden volgen.