De Santa Maria Maggiore

De Santa Maria Maggiore is een van de vier pauselijke basilieken van Rome. De andere vier zijn de Sint-Pieter, de Sint-Jan van Lateranen en de Sint-Paulus buiten de Muren. De kerk bevindt zich dicht bij station Termini en op de top van de Esquilijn, een van de zeven heuvels van Rome.

Legende
De basiliek werd in 432 gebouwd op verzoek van paus Sixtus III ter ere van de Heilige Maagd Maria, die het jaar ervoor tijdens het Concilie van Efeze officieel als Moeder Gods was erkend. De locatie was snel bepaald, omdat er simpelweg gebouwd werd bovenop een eerdere kerk.



Wat betreft deze kerk doet een mooie legende de ronde: het was Maria zelf die in een droom aan Liberius verscheen, de toenmalige paus. Zij vertelde hem dat de plek voor de te bouwen kerk op miraculeuze wijze aan hem geopenbaard zou worden. En warempel, op de ochtend van 5 augustus van het jaar 352 bleek de top van de Esquilijn bedekt met sneeuw te zijn. In hartje zomer! De paus zag dit als het beloofde teken en bakende direct de omtrek van de kerk af in de knerpende sneeuw. De bouw werd gefinancierd door een zekere Johannes, een rijke man die die nacht dezelfde droom had gehad.



Ter herinnering aan deze wonderbaarlijke gebeurtenis worden elk jaar op deze dag witte bloemblaadjes vanuit een van de koepels van de kerk naar beneden gestrooid.

De basiliek van Sixtus III
De oorspronkelijke basiliek van paus Sixtus III bestond uit drie schepen verdeeld door tweemaal 21 Ionische zuilen. Dat zijn kale zuilen voorzien van groeven en een bovenstuk met eenvoudige krulversiering. Het middenschip was verlicht door tweemaal 21 ramen, waarvan de helft later werd dichtgemaakt. Het werd bovendien gesierd door prachtige mozaïeken met scènes uit het Oude Testament. Van de 42 oorspronkelijke mozaïeken zijn er 27 bewaard gebleven: de andere zijn gesneuveld toen de kerk in de achttiende eeuw werd uitgebreid.



De basiliek is in de loop der eeuwen overigens meerdere malen flink uitgebouwd en anderszins veranderd. De laatste keer was tussen 1966 en 1971, toen er vanwege de hoge vochtigheidsgraad werd gegraven onder de vloer van beide zijbeuken. Tijdens deze opgravingen werden bij het verwijderen van aarde talrijke ruimtes uit de tweede en derde eeuw gevonden. Wat op die manier aan het licht is gebracht is tegenwoordig in het museum van de basiliek te bekijken.



Cappella Paolina
In het jaar 1605 besloot paus Paulus V, ook wel bekend onder zijn achternaam Borghese, in de kerk van Santa Maria Maggiore een kapel voor zijn familie te laten bouwen. De kapel werd gebouwd als ware het een kleine kerk in de vorm van een Grieks kruis en werd, naar de paus ‘Cappella Paolina’ genoemd. Ruim 11 jaar later werd het decoratieve gedeelte voltooid met gekleurd marmer, goud en edelstenen. Aan de zijkanten bevinden zich de tombes van Paulus V enerzijds en zijn voorganger paus Clemens VIII anderzijds, versierd met beelden en reliëfs.



Gian Lorenzo Bernini
De fenomenale barokartiest Gian Lorenzo Bernini, bekend om werken als het Sint-Pietersplein en de Trevifontein in Rome, dankt een deel van zijn opleiding aan bovengenoemde kapel. Zijn vader Pietro was in die tijd namelijk aan het werk als een van de kunstenaars in de ‘Cappella Paolina’. Zijn zoon was pas 10 jaar toen Pietro Bernini begon mee te werken aan het project, dat hij aangreep als een manier om de kleine Gian Lorenzo de basisvaardigheden van de beeldhouwkunst bij te brengen.



De regie van architect Flaminio Ponzio, die de groep artiesten onder zijn leiding had, zou Gian Lorenzo hebben getroffen. Want deze slaagde er op efficiënte wijze in de disciplines architectuur, schilderkunst en beeldhouwkunst te laten versmelten ten behoeve van één gemeenschappelijk eindpoduct – in dit geval de kapel. De kunstenaar in de dop zou later, bij het werken in zijn eigen ateliers, veel gehad blijken te hebben aan het meekijken in de werkplaats van Ponzio en zijn vader.



Weetje: Gian Lorenzo Bernini is in de Santa Maria Maggiore begraven. Het familiegraf bevindt zich op een treedje bij het hoofdaltaar.

Tip: lees ook de verhalen over de andere drie pauselijke basilieken in Rome: de Sint-Pieter, de Sint-Jan van Lateranen en de Sint-Paulus buiten de Muren.

Dit artikel is een bijdrage van Tessa Vrijmoed.

Reageer op dit artikel

Mail de redactie

Deel dit artikel!