Bernini en de Sant'Andrea al Quirinale

Gian Lorenzo Bernini wordt ook wel de 'Michelangelo van de 17de eeuw' genoemd. Waar Michelangelo de Renaissance vertegenwoordigt, is Bernini de 'regisseur' van de Barok, de decorbouwer van de "grande bellezza" van Rome. Tientallen meesterwerken van deze wereldberoemde architect, beeldhouwer, schilder en toneelbouwer zijn in Rome te bewonderen. Zomaar, zonder een kaartje te hoeven kopen. Zoals de kleine koepelkerk van Sant'Andrea al Quirinale, die beschouwd wordt als één van de beste voorbeelden van Romeinse barok. Reden te meer om er eens binnenlopen! 

Het elegante ovalen kerkje bevindt zich recht tegenover het Palazzo del Quirinale, waar tegenwoordig de President van Italië zetelt. Bernini beschouwde het als zijn beste architectonische werk en kwam er zelf graag. Al heeft hij er niet lang van kunnen genieten, want de grote kunstenaar overleed twee jaar na het voltooien van de kerk.



Jezuïetenkerk
De Sant’Andrea was, na de Chiesa del Gesù en de Sint Ignatius, de derde Jezuïetenkerk in Rome. De opdracht kwam van kardinaal Camillo Pamphili in 1658, die een kerk voor de novices van de Jezuïeten wilde. Dit verklaart de vele IHS emblemen, Iesus Hominum Salvator, Jezus redder der mensheid. Het verklaart ook de aanwezigheid van het wapenschild van de familie Pamphili, zowel buiten als binnenin de kerk. 

De bouw en decoratiewerken van de kerk werden uitgevoerd tussen 1658 en 1678 en werden gesuperviseerd door Gian Lorenzo Bernini, bijgestaan door zijn leerling Mattia De Rossi.



Pantheon
De inspiratie voor deze kerk vond Bernini in het antieke Pantheon, waarvan hij de ronde vorm omwerkte tot een dwarsovaal. Aan de straatzijde bereidt Bernini de bezoeker al voor op de ovaalvormige binnenruimte. Gebogen muurarmen vormen een voorplein, dat helaas het onderspit heeft moeten delven bij het verbreden van de straat, waardoor het originele omarmende effect verloren is gegaan. Ook de elegante trap die naar de portico leidt, heeft de vorm van een halve ovaal. De portico zelf is eveneens halfrond en is opgeluisterd met het wapen van kardinaal Camillo Pamphili, die betaalde voor de bouw van de kerk.



Bij het binnentreden in de dwarsovaal gaat de aandacht onmiddellijk naar het hoofdaltaar aan de overkant van de korte dwarsas, terwijl de lange assen van de ellips aan beide zijkanten een groot ruimtegevoel creëren. Dit optisch bedrog is een belangrijk thema van de Barok, hier meesterlijk toegepast door Bernini.

Altaar en koepel
De altaarruimte is neergezet als een toneelscène, omlijst door twee zuilen en verlicht door een onzichtbare lichtbron. Het altaarschilderij stelt de marteldood voor van St. Andreas, een van de twaalf apostelen van Jezus. Boven het altaar vormt het beeld van de Heilige Andreas de overgang naar de koepel, het symbool van de hemel.



De koepel boven het altaar is rijk gedecoreerd met goud en cherubijntjes in stucwerk van Antonio Raggi. Op het plafond zijn behalve de heilige zelf maar liefst 138 figuren weergegeven waaronder putti en vissers, de vrienden van Andreas. Sinds de koepel in 2013 gerestaureerd is, zijn de decoraties weer in hun oorspronkelijke pracht te bewonderen.



Het ovaalvormige interieur wordt omringd door acht kapellen, met elkaar verbonden door de ovalen kroonlijst. De zuilen zijn van rood Siciliaans marmer.

Kapellen
In de eerste kapel rechts verhalen doeken van Baciccio over de dood van St. Franciscus Xavier, een Spaanse Jezuïet en metgezel van Ignatius van Loyola. Baciccio, de artiestennaam van Giovanni Battista Gaulli, is vooral beroemd om zijn plafondfresco in de Gesù, de hoofdkerk van de Jezuïeten in Rome, ongetwijfeld het meesterwerk van deze kunstenaar.

In de derde kapel links ligt het gebeente van St. Stanilaus, een jonge novice die hier stierf. De twaalf schilderingen die het verhaal van Stanislas uitbeelden zijn het werk van de jezuïet Andrea Pozzo (1642-1709), de schilder van de unieke trompe-l’oeil en het plafondfresco in de Sant’ Ignazio.

In de marmeren vloer zijn de wapenschilden te zien van de families Pallavicini, Spinoza en Melzi. Bezoek ook (via de doorgang rechts van het hoogaltaar) de prachtige fresco's op het gewelf van de sacristie. Voor deze fresco’s met trompe-l’oeil effecten van Jean de la Borde sprak Bernini destijds zijn grote waardering uit. 



Al met al niet verwonderlijk dat de Sant'Andrea al Quirinale zo geliefd is bij bruidsparen, want het is een juweeltje... 


Sant'Andrea al Quirinale
Via del Quirinale 29, Rome 

Openingstijden: 
Dinsdag tot zaterdag van 09.00 tot 12.00 en van 15.00 tot 18.00 uur. Maandag gesloten. 
Tijdens de misviering (zondag vanaf 10.30 uur) mag de kerk niet door toeristen bezocht worden.

Reageer op dit artikel

Mail de redactie

Deel dit artikel!