Castelli Romani
Twintig kilometer ten zuidoosten van Rome vind je dertien authentieke dorpjes die rondom middeleeuwse kastelen zijn ontstaan, de Castelli Romani.
Twintig kilometer ten zuidoosten van Rome begint de Romeinse Via Tuscolana aan haar klim door de bosrijke omgeving van de Colli Albani. In de middeleeuwen zijn deze heuvels versterkt met een groot aantal kastelen, castelli. De dertien dorpjes die rondom deze kastelen zijn ontstaan, en die we nu kennen onder de naam Castelli Romani, vormden eeuwenlang het toevluchtsoord voor Romeinse edellieden, ambtenaren van het Vaticaan en niet te vergeten van de paus zelf.
De oude Romeinse wegen lopen langs kastanje- en eikenbossen, wijngaarden, elegante villa’s en authentieke boerderijen. In het voorjaar vind je langs de kant van de weg overal bloemen- en aardbeienstalletjes; in het najaar gonst het gebied vooral van de drukte als de druiven voor de uitstekende Colli Albani en Frascati DOC-wijnen worden geoogst.
Frascati
Het bekendste plaatsje van de Castelli Romani is Frascati. De elegante tuinen en villa’s liggen op een heuvel, terwijl het stadscentrum een wirwar van kronkelige steegjes is. De weidse Piazza Marconi strekt zich over 200 m heuvelopwaarts uit naar de statige Villa Aldobrandini waarachter een dicht bos ligt. Op de Piazza Roma treffen inwoners elkaar voor een praatje, een kopje koffie en een ijsje. De Piazza San Pietro wordt gekenmerkt door de barokke gevel van de 17de-eeuwse Basilica Cattedrale di San Pietro Apostolo. De harmonieuze tweekleurige torens en spitsen met roosvensters en beelden zijn , ontworpen door Girolamo Fontana die hier dan ook wordt vereerd met een eigen monument.
Op de aangrenzende Piazza Gesù vind je de kleine 17de-eeuwse Chiesa del Gesù, met een interieur vol fresco’s, houtsnijwerk en een kobaltblauwe koepel. Van oktober tot juni worden er elke zondagavond concerten georganiseerd, die gratis toegankelijk zijn.
De Via Vivario Santa Maria leidt naar de rijk gedecoreerde 18de-eeuwse Chiesa di Santa Maria in Vivario, met zijn romaanse klokkentoren. Kies als lunch voor een broodje porchetta (geroosterd varkensvlees met kruiden) of geniet van een stadse picknick aan de tafels van een fraschetta – een bar die wijn schenkt aan gasten die hun eigen eten meenemen. Het Belvedere aan de voet van de Piazza Marconi biedt een prachtig uitzicht over het landschap; Rome ligt letterlijk aan je voeten. Het park van de Villa Torlonia (genoemd naar zijn Romeinse equivalent) is in de Tweede Wereldoorlog zwaar beschadigd. Van het palazzo zijn alleen nog wat fonteinen over. De Villa Aldobrandini, een neoclassicistische meesterwerk, stamt uit 1550. Paus Clemens VII kocht het enorme huis voor zijn neef, kardinaal Pietro Aldobrandini. Bezoekers kunnen nu alleen nog de tuin bezichtigen.
Tusculum
Even verderop ligt Tusculum, dat vooral bekend is vanwege zijn Romeinse amfitheater. Het volgende dorpje op de route is Grottaferrata, een chique plaats met mooie parken en pleintjes tegen een achtergrond van wijngaarden en het Parco Regionale dei Castelli Romani, het nationale park van de Castelli Romani. Zeker het bezoeken waard is het Byzantijnse klooster Santa Maria di Grottaferrata, dat ook wel bekend staat onder de naam Abbazia Greca San Nilo. Het klooster is in 1002 gesticht door Byzantijnse monniken uit Calabrië, onder leiding van San Nilo di Rossano en zijn discipel San Bartolomeo. De 13de-eeuwse klokkentoren is versierd met kleurrijke tegels van keramiek.
Rocca di Papa
Dan wacht Rocca di Papa, de zomerresidentie van paus Egidius III – vandaar de naam. Het is de op een na hoogste van de Castelli Romani en verrijst als een stenen vingerhoed tussen de heuvels van het Parco Regionale dei Castelli Romani. De veertiende-eeuwse middeleeuwse wijk ligt rond het Chiesetta del Crocifisso. Eronder ligt het oudste plein van de Castelli Romani: de Piazza Vecchia. De drukke Piazza della Repubblica wordt wel ‘de woonkamer van Rocca di Papa’ genoemd, omdat het hele dorp zich hier elke avond verzamelt om de laatste nieuwtjes uit te wisselen. Op het piazza vind je ook de Duomo en de Chiesa dell’Assunta uit 1664, herbouwd na een aardbeving in 1806.
Op een helling van de Monte Cavo ligt het Convento di Palazzolo boven een Romeinse nederzetting, met uitzicht op het Lago Albano. Dit meer is een heerlijk rustpunt tussen een bezoek aan de verschillende Castelli Romani door. Je kunt er heerlijk zwemmen en bijkomen van alle indrukken. Voor wie nog niet te moe is: je kunt er ook omheen lopen. Trek wel goede wandelschoenen aan, want je loopt al snel zo’n 10 kilometer.
Castel Gandolfo
Vanuit deze vroegere pauselijke zomerresidentie rijd je naar Castel Gandolfo, waar zich de huidige zomerresidentie van de paus bevindt, het Palazzo Pontifico. De gevel van het paleis is het mooist vanaf het Piazza della Libertà, waar ook twee werken van Bernini te bewonderen zijn: de fontein – geïnspireerd op de Sint-Pieter, en de Chiesa di San Tommaso di Villanova. Boven de stad ligt, rondom de ruïnes van de Villa di Domiziano uit de eerste eeuw voor Christus, het Parco Archeologico degli Ibernesi. Ook dichtbij is de Villa Torlonia, die toebehoort aan het Vaticaan.
Nemi
Via Albano Laziale, met zijn vele Romeinse vindplaatsen en ruïnes, en Genzano di Roma, beroemd om het jaarlijkse bloemengestival in juni, bereik je Nemi, hoog op de kraterrand boven het Lago di Nemi. Dit pastelkleurige stadje is beroemd om zijn heerlijke aardbeien en de kleurige bloemen die op de vruchtbare grond rond het meer groeien. De tocht langs de Castelli Romani eindigt in Rocca Priora, op een hoogte van 786 meter het hoogste dorpje van de Castelli Romani. Ook al ben je er hartje zomer, je komt meteen in winterse sferen. Het hele jaar door hangt er namelijk kerstversiering boven de hoofdstraat en het centrale piazza.